Jak zdiagnozować zakwaszenie
Co to jest zakwaszenie?
Nasze ciało nieustannie stara się utrzymać równowagę kwasowo-zasadową. Krew, limfa czy płyn mózgowo-rdzeniowy muszą mieć ściśle określony odczyn pH. Od czasów Hipokratesa, pokolenia naturopatów i lekarzy uważały, że przewlekłe zakwaszenie jest przyczyną wielu chorób. Związek pomiędzy zakwaszeniem metabolicznym i wieloma chorobami przewlekłymi potwierdzają współczesne badania naukowe.
Zakwaszenie jest to stan zaburzonej równowagi kwasowo-zasadowej organizmu. Powstaje najczęściej wskutek niedoborów substancji zasadowych potrzebnych organizmowi do neutralizacji kwasów. Niedobór taki może być wynikiem niewłaściwej diety, niezdrowego stylu życia lub różnych stanów chorobowych.
Głównymi źródłami kwasów są: stres, nadmierna praca fizyczna lub umysłowa (także intensywne uprawianie sportu), dieta bogata w mięso, wędliny, ryby, jajka, sery, cukier i słodycze, napoje słodzone, produkty z białej mąki, kawa, alkohol, a także nikotyna. Aktualne badania naukowe wskazują wyraźnie, że nasz metabolizm nie jest przystosowany do nowoczesnego sposobu odżywiania i trybu życia, dlatego zakwaszenie jest bardzo powszechne.
Organizm posiada wszechstronne systemy buforowe i drogi wydalania, które umożliwiają neutralizację kwasów metabolicznych i ich usuwanie: wątroba rozkłada kwasy metaboliczne, płuca usuwają kwasy lotne (dwutlenek węgla), nerki wydalają kwasy (fosforowy, siarkowy i solny) w stanie stałym w postaci jonów fosforanowych, siarczanowych i chlorkowych.
Łagodna forma kwasicy, wynikająca z nieprawidłowego odżywiania lub stylu życia, nie daje bardzo widocznych lub ostrych objawów i nie zostaje z reguły zauważona. Stan taki może trwać przez całe dziesięciolecia. W języku potocznym taka utajona kwasica określana jest jako „zakwaszenie” organizmu. Zaburzona równowaga kwasowo-zasadowa sprzyja powstawaniu chorób przewlekłych. Kwasy atakują kości, tkankę łączną i komórki ciała, powodując bóle i różne inne dolegliwości. Naruszona równowaga kwasowo-zasadowa jest ściśle związana z zaburzeniami w gospodarce mineralnej organizmu. Kwasy stałe mają silne działanie i są bardzo agresywne. Muszą być związane i unieszkodliwione przez substancje działające zasadowo: potas, sód, magnez i wapń. Każda ich nadwyżka musi zostać usunięta. Trwałe obciążenie organizmu kwasami doprowadza nasze systemy buforowe do granic możliwości – dochodzi do utajonej kwasicy metabolicznej.
Więcej kwasów, które muszą zostać zneutralizowane, powstaje również przy cukrzycy, dietach i kuracjach opartych na poście. Są to kwaśne ciała ketonowe wytwarzane z powodu zmienionego metabolizmu. To właśnie kwasica ketonowa jest najczęstszym rodzajem zakwaszenia organizmu spowodowanym przez metabolizm. Występuje ona u osób chorujących na cukrzycę. Ciała ketonowe i kwasy metaboliczne powodują charakterystyczne złe samopoczucie, typowe nie tylko dla cukrzyków ale także przy dietach wysokobiałkowych oraz postach.
W wielu przypadkach także lekarstwa pozbawiają minerałów kluczowych dla równowagi kwasowo-zasadowej. Przykładem mogą być środki moczopędne, takie jak tiazydy i diuretyki pętlowe, które prowadzą do utraty potasu i magnezu. Dlatego, zwłaszcza osoby przyjmujące dużo różnych leków, powinny zapytać lekarza o ich wpływ na balans kwasowo-zasadowy i zwrócić uwagę na odpowiednie dostarczenie organizmowi minerałów zasadowych i cytrynianów.
Objawy zakwaszenia
Równowaga kwasowo-zasadowa określa warunki, w których odbywają się procesy metaboliczne i fizjologiczne. W bardzo wielu przypadkach samo jej przywrócenie powoduje usunięcie przyczyn i objawów wielu zaburzeń i chorób.
Zakwaszenie to niedobór substancji (minerałów) działających zasadowo. Te zaś biorą udział w wielu procesach fizjologicznych naszego ciała. Dlatego objawy zakwaszenia mogą być bardzo różne. Oto kilka z podstawowych:
-
chroniczne zmęczenie, rozdrażnienie, napięcie,
-
zgaga, dolegliwości żołądkowo-jelitowe,
-
słabe, cienkie lub wypadające włosy, łamliwe paznokcie,
-
częste zakwasy,
-
nawracająca próchnica zębów,
-
bóle kości lub osteoporoza,
-
bóle mięśniowe lub stawowe,
-
reumatyzm albo chroniczne stany bólowe
-
częste bóle głowy lub napady migreny,
-
kamienie nerkowe lub podagra,
-
dolegliwości związane z okresem menopauzy / andropauzy lub zespół napięcia przedmiesiączkowego,
-
zaburzenia rytmu serca albo nadciśnienie tętnicze.
Zakwaszenie powstaje także w przebiegu niektórych chorób, np. cukrzycy.
Jak zdiagnozować zakwaszenie?
Pomiar wartości pH moczu za pomocą papierków lakmusowych daje możliwość ustalenia ogólnej sytuacji metabolicznej i sprawdzenia, czy z pożywienia wchłaniana jest wystarczająca ilość elementów zasadowych (Welch et al., 2007). Pozwala także sprawdzić czy nerki oraz wątroba prawidłowo oczyszczają organizm z kwasów. Badanie to daje ogólną ocenę sytuacji metabolicznej, a niekiedy skłania do konsultacji z lekarzem.
Skala pH waha się od 0 do 14. pH 7 jest obojętne. pH jest skalą wykładniczą, co oznacza, że każdą wartość mnoży się przez 10 na każdej jednostce. Dla przykładu: pH 6 jest 10 razy bardziej kwaśne niż pH 7, a pH 5 jest już 100 razy bardziej kwaśne niż pH 7. Innymi słowy, to, co może wydawać się tylko lekką zmianą pH, jest tak naprawdę o wiele bardziej istotne. Dlatego nabywając papierki lakmusowe trzeba zwrócić uwagę na dokładność, z jaką mierzą pH. Papierki mierzące z dokładnością co stopień pH nie nadają się do pomiaru wartości pH moczu. Najlepiej aby miały one dokładność np. do 0,2 stopnia skali pH.
pH moczu waha się w ciągu dnia pomiędzy 5,0 a 7,5. Jego wartość w ciągu dnia powinna mieścić się w białym polu poniższego diagramu.
Ponieważ zaburzenia wartości pH mogą być w różnych porach dnia, pojedynczy pomiar nie wystarcza. Aby uzyskać pełny obraz stanu balansu kwasowo-zasadowego organizmu, najlepiej dokonywać kilku pomiarów dziennie przez 6-7 dni.
W przypadku bardzo nietypowych wyników konieczna jest konsultacja z doświadczonym lekarzem.
Jednakże, niezależnie od uzyskanych wyników, zastosowanie w życiu proponowanych w tej publikacji sposobów na zachowanie równowagi kwasowo-zasadowej może znacząco poprawić samopoczucie i złagodzić wiele różnych dolegliwości.
Rano pH moczu mieści się w zakresie kwaśnym (pH poniżej 7), gdyż w nocy ciało wzmaga wydzielanie kwasów. Jednakże, wartość pH porannego moczu nie powinna być niższa niż 6. U zdrowych osób po każdym posiłku następuje wzrost ilości substancji zasadowych we krwi, a co za tym idzie i w moczu. Dlatego pomiary pH moczu powinno się przeprowadzać przed i 1-2 godziny po każdym posiłku. Po posiłkach wynik powinien być zasadowy (pH większe niż 7). Aby osiągnąć jasny obraz pH powinno się mierzyć przynajmniej przez 3 dni, wpisywać wyniki w diagram i narysować krzywą.
Krzywa prawidłowa powinna mieścić się w białym polu powyższego diagramu. Oznacza ona, że mechanizmy regulacyjne równowagi kwasowo-zasadowej działają sprawnie.
Badanie to może dostarczyć wielu informacji, jednak nie można go rozpatrywać w oderwaniu od innych czynników. W przypadku nieprawidłowości należy skonsultować się ze swoim lekarzem lub dietetykiem.
Przykładowe krzywe pomiarów nieprawidłowych
1. Lekkie zakwaszenie Po godzinie 10.00 wartości pH są niższe niż 6,4.
Organizm jest zakwaszony i przeciwdziała temu, usiłując wydalić nadmierne ilości kwasów. Rano wartość pH jest najniższa a następnie podnosi się wskutek regulacji dokonywanej przez nerki i wątrobę. Dobra dynamika jest dobrym znakiem dla regulacji działającej w organizmie.
2. Średnie zakwaszenie Krzywa wykazuje tylko nieznaczne wahania.
To znaczy, że zwiększona produkcja zasad po posiłku nie jest już tak wyraźna a wartości pH znajdują się w zakresie kwaśnym. W takim wypadku zachodzi zakwaszenie wewnątrzkomórkowe i systemy obronne organizmu są wyczerpane. Przemiana materii w komórce jest zablokowana i brak już jest dobrej dynamiki. Należy znacząco zwiększyć ilość warzyw i owoców w diecie.
3. Mocne zakwaszenie Wartość pH rano jest najwyższa (pH ponad 7).
Normalne wydalanie kwasów za pomocą wątroby i nerek w nocy już nie działa. Występują duże zakłócenia w funkcjonowaniu wątroby i nerek. Typowe są tutaj kwaśne wartości pH występujące w południe. Polecamy kontakt z lekarzem lub dietetykiem.
4. Wartości pH są stale zasadowe i przekraczają wartość 7.
Może to być wywołane pewnymi lekami lub infekcją dróg moczowych spowodowaną przez bakterie wytwarzające amoniak. Może występować również niedostateczne wydalanie kwasów przez nerki (kwasy kumulują się w organizmie) oraz zwiększona ilość silnie zasadowego amoniaku w moczu (aby wyrównać nadmiar kwasów organizm pozbywa się białek i powstają przy tym duże ilości amoniaku). Typową oznaką jest silnie amoniakowy zapach moczu. Zaleca się specjalistyczne badania.
